W i poza ogrodem

Urządzając park, należy zadbać o to, aby każdy z elementów małej architektury: ławki, donice, lampy lub altanki były nie tylko estetyczne, ale też funkcjonalne. Na szczęście, zaopatrzenie przestrzeni miejskiej nigdy nie było tak łatwe jak dziś. Wystarczy popatrzeć na ofertę jakiegokolwiek sklepu internetowego z produktami przeznaczonymi do urządzenia przestrzeni rekreacyjnych, aby przekonać się, że możliwości są właściwie nieograniczone. Dziś skupimy się na ławkach parkowych, które są kluczowe dla stworzenia z parku przyjemnego miejsca relaksu.

Ławki ogrodowe, przeznaczone do użytku publicznego, podlegają zupełnie innym wymaganiom niż ławki, które można ustawić w przydomowym ogródku. Ławka parkowa przede wszystkim jest meblem, którego konstrukcja musi być na tyle mocna, żeby wytrzymać dużą rotację użytkowników. Poza tym, osiedlowa ławka ogrodowa lub ławka do ustawienia na placu zabaw musi spełniać rygorystyczne warunki bezpieczeństwa.

Najtrwalszym materiałem konstrukcyjnym jest żeliwo, czyli stop węgla i żelaza. Stelaże z żeliwa często przybierają fantazyjną postać: podłokietniki o zaskakującym kształcie, liczne zdobienia, ciekawe okucia nóżek. Dlatego właśnie ławki żeliwne z drewnianymi siedziskami i oparciem świetnie sprawdzają się w ogrodach i parkach stylizowanych na dzikie i nieuporządkowane. Angielski ogród romantyczny lub naturalistyczna wiejska zagroda: to właśnie miejsca, w których ławki żeliwne sprawdzą się świetnie. Również niewielkie skwery i małe zakątki parkowe w naszych miastach chętnie są dekorowane właśnie takimi ławkami.

Odlewy formowane z żeliwa są zwykle malowane proszkowo. Dzięki temu, stelaż zachowuje idealnie gładką i przyjemną nawierzchnię, a przede wszystkim: nie koroduje. Uniwersalnym, ale też najlepszym kolorem jest tutaj czerń. Ławki tego typu są na tyle ciężkie, że mogą pozostać w pełni stabilne bez konieczności kotwienia w podłożu.

Decydując się na ławkę żeliwną z drewnianym oparciem i siedziskiem, szczególną uwagę powinniśmy zwrócić na jakość drewna, a także na to, w jaki sposób zostało zabezpieczone przed działaniem czynników atmosferycznych. Najchętniej spotykane gatunki to drewno iglaste: świerk, sosna lub modrzew. Mimo że wyglądają pięknie, uwalniają żywicę i są stosunkowo miękkie. Przekłada się to na ich jakość: wymagają zdecydowanie większych zabiegów konserwacyjnych i impregnacyjnych niż siedziska wykonane z takich gatunków drewna jak dąb, czy olcha.

Zamiennie dla żeliwa, stelażem w drewnianej ławce może być też metal: aluminium lub stopy innych, lżejszych metali. W przeciwieństwie do żeliwa, wyglądają lekko i nowocześnie. Świetnie sprawdzą się na przykład w ogrodach japońskich lub modernistycznych. Aby wybrać najlepszy model, warto zwrócić uwagę na to, czy do stali dodano Molibden.

Ciekawostką są także ławki w całości wykonane z drewna. Wyglądają niezwykle atrakcyjnie, ale wymagają okresowej konserwacji. Koniecznie trzeba zabezpieczyć je przed zgubnym wpływem wilgoci. Drewniane ławki nie powinny być stawiane na piasku, ziemi ani na trawie. Drewno, jako materiał naturalny, chłonie wilgoć w zastraszającym tempie, która doprowadza do spróchnienia całej konstrukcji. Ponadto, drewniane ławki należy ustawiać w takich miejscach, aby możliwa była okresowa konserwacja całej konstrukcji oraz docieranie do jej nóżek za pomocą kosiarki lub sekatora do cięcia trawy. Wszystko po to, aby umożliwić sobie okresowe odnawianie jej zewnętrznej powłoki: zdzieramy wówczas stary lakier i pozostałe naleciałości i nakładamy nową, świeżą warstwę impregnatu. Zabieg należy wykonywać po każdym sezonie zimowym.

Zdecydowanie rzadziej wybiera się ławki wykonane z tworzywa sztucznego. Nic dziwnego: o ile nowoczesny plastik jest o wiele bardziej trwały od tego, który straszył nasz rynek w latach dziewięćdziesiątych, to jednak nadal jest to jedynie plastik, czyli tworzywo, które nie pozostanie niewzruszone na wpływ czynników atmosferycznych, takich jak opady deszczu i śniegu, mróz, czy nadmiernie nasłonecznienie. Plastikowe ławki ogrodowe natomiast dobrze sprawdzają się w przydomowych ogródkach, gdzie nie są wystawione na tak intensywną eksploatację jak w przestrzeni publicznej.

Dążąc do uzyskania największej wytrzymałości, warto niekiedy zastanowić się nad ławkami betonowymi. Być może ławki tego typu kojarzą się nam jedynie z siermiężnymi czasami PRL-u, gdy straszyły na dworcach i na miejskich skwerach. Dziś jednak mamy zdecydowanie więcej możliwości, aby zaaranżować takie ławki w atrakcyjny i nowoczesny sposób. Podstawową ich zaletą jednak nadal pozostaje niemalże całkowita niezniszczalność. Jest to istotne, gdy urządzamy przestrzeń publiczną chętnie nawiedzaną przez wandali.

Jeszcze większym wybiegiem w stronę uzyskania maksymalnej trwałości jest zorganizowanie ławki z kamienia. Jest to jednakże rozwiązanie kontrowersyjne. Latem, kamień nagrzewa się, jesienią zaś przyjmuje zimno tak szybko, że jest praktycznie nieużyteczny jako ławka.

Poza doborem odpowiedniego materiału, bardzo ważne jest także dobranie pożądanej wielkości ławki. Minimalna szerokość siedziska dla ławek użyteczności publicznej wynosi 150 cm, co oznacza, że typowa ławka parkowa powinna zmieścić łącznie trzy dorosłe osoby. Komfortowe są również ławki przeznaczone dla dwóch osób (ok. 120 cm szerokości), jednakże warto wstawiać je tylko w te miejsca, które z założenia mają pełnić funkcje ustronnego, zacisznego zakątka. W parkach zwykle są to zacienione alejki na uboczu. W miejscach, które są przewidziane dla rodzin, koniecznie trzeba przewidzieć obecność większej ilości miejsc, tak jak na zdjęciu poniżej.

Wysokość samej ławki, a także wysokość samych podłokietników lub szerokość siedziska powinna być uzależniona od zastosowania. Ławki parkowe rodzinne, dostawiane do stolików piknikowych powinny być przede wszystkim głębokie. Ławki zlokalizowane w okolicach placów zabaw muszą być z natury rzeczy niskie, aby przedszkolaki mogły się na nich wygodnie usadowić.

Z reguły miejsca przeznaczone do grupowego użytku zlokalizowane są w pobliżu fontann, przy amfiteatrach, nad stawem lub przy innym zbiorniku wodnym. To właśnie tam ławki parkowe rozmieszczone są z dużym zagęszczeniem i mają za zadanie integrować gości parku. Tego typu miejsca powinny znajdować się w zacienieniu drzew, ale przy założeniu, że drzewa te nie są miejscem bytowania ptaków. Zacienienie ławki jest zresztą istotne niezależnie od przewidywanego jej przeznaczenia. Najlepiej nam się wypoczywa, gdy w oczy nie razi nas słońce, a my sami nie jesteśmy skazani na pełen żar płynący z nieba. Dlatego ławki zwykle stawia się w okolicach drzew, rozłożystych krzaków lub pod altanami, tudzież mniejszymi pergolami. Dodatkowo, w pobliżu każdej ławki parkowej powinno znajdować się źródło światła, rozjaśniające przestrzeń po zapadnięciu zmroku. Koniecznie też trzeba zapewnić odwiedzającym kosz na śmieci.

Wybierając ławkę, koniecznie zadbajmy nie tylko o to, aby był to model ładny sam w sobie, ale także aby był spójny z charakterem miejsca, w którym ma się znajdować. Wielokrotnie bowiem możemy nie zdawać sobie sprawy z tego jak drobne z pozoru elementy architektury miejskiej wpływają na estetykę terenu.